Argazkietako gaiak: Errekak

Domiko baserria (aurriak), Domikoko zentrala, Garbiso Intzin Zahar (etxe bilakatua), Intzin Berri, Garzikoetxea, Dorrea, Endara borda, Ola, Borda, Iroizin eta Endarako errota (hondakinak) ziren Endara auzoko baserriak. Horiez gain, San Anton ermita eta etxebizitza eta Ola baserriaren ondoan, izenak berak dioen bezala, ola edo burdinola zahar bat izan zen. San Anton, Ola eta Endara Borda ostatuak ziren, eta bertan atseden hartu eta mokadu goxoa egin ohi zuten bai Endara eta Gardeleko auzotarrek, bai Lesakatik Oiartzuna eta alderantziz zihoazenek, baina baita kontrabandoan aritzen ziren hamaikak ere. Izan ere, Aiako Harria hegoaldeko inguru hau Bera aldetik zetozen gaueko lanaren ohiko bide ugarik zeharkatzen zuten eta jende joan-etorriak arruntak ziren oso. Baina 80ko hamarkadaren hasieran Hondarribia eta Irun urez hornitu ahal izateko urtegia eraikitzeko lanak hasi ziren. Presan jartzen duen moduan, 1988an amaitu ziren lanak, eta horrekin batera, ur azpian geratutako hiru baserrien bizitza: Ola, Borda eta Endara bordarena. Dorrea baserrikoak ere alde egitera behartu zituzten, etxea uretatik oso gertu geratzen baitzen. Olakoek Ola-Berri jatetxea ireki zuten gaur egungo lekuan. Endarakoek etxe berria eraiki zuten presa hormaren gainean eta Dorrea baserria oraindik zutik ikus daiteke nahiz eta hutsik eta erdi erorita egon. San Anton ermitako etxebizitzan bizi zirenek Lesakara alde egin zuten, eta ermita hutsik eta egoera kaskarrean geratu zen. Duela zenbait urte ermita berritu egin zuten, eta ordudanik San Anton Txiki egunean, San Anton egunaren (urtarrilak 17) hurrengo igandean, aspaldian bezala erromeria egin ohi dute bertakoek eta gerturatzen diren guztiek. Halaber, hilabetearen azken igandean 10:00etan meza izan ohi da. Bestalde, urtegiko lanak amaitzearekin batera, Aritxulegitik urtegirako errepideak egiten duen bihurgune itxian Aialde jatetxea eraiki zuten.

http://hdl.handle.net/10690/88117

Zabaleta Dorre/Kaxerna

http://hdl.handle.net/10690/88115

Onin erreka, Joanederrenea eta Eskol Ttiki ikusten dira.

Zabaletako dorretxea (Otazutarren kaxernea) XV. mendekoa eta Onin ibaia Lesakan. Saeterak eta matakanak aurkezten ditu. Petrilaren ondoan emakume batek isuria garbitzen du. 

Lesakako dorrea (Nafarroa), izen bereko leinuaren orubea. XV. mendearen erdialdeko eraikina, Caro Baroja 1444 ondoren eraiki zen, gaztelarrek aurreko dorrea suntsitu eta Ochoa Lópiz, Zabaletako jauna, berreraikitzen hasi zenean. Barbakana almenadun batek koroatuta, egurrezko urkamendi bat zuen dorre txiki bat izango zuen atxikita. Cashernea izenez ezagutzen da, Napoleonen inbasioan kuartel gisa erabili zelako.

Independentzia Gerran Wellingtongo kuartel nagusia izan zen. Harlanduzko harriz egindako dorre liraina da. Defentsa-izaera eta oinplano kubikoa besterik ez du, eta fatxada hiru mailatan egituratzen du. Beheko solairuan ate zorrotz bat dago, lorategiarekin komunikatzen dena. Alde berean, bigarren mailan, antzeko trazadun leiho bat dago, eta hirugarrenean konopial bat. Gezileiho batzuek eraikuntzaren defentsa-izaera nabarmentzen dute. Agerian, harrizko matakan sendoen gainean dagoen irtengune handi baten formako goiko errematea nabarmentzen da. Zabaletatik gertu, beste dorre gotiko txikiago bat dago. Oinplano kubikoa du, aurretiko dorrearen antzeko altxaera eta egitura, baina lirainagoa. Goiko errematea nabarmentzen da, matakan handiko irtenune batekin, eta balkoi jarraitua erdiko pisuan, ate beheratu batetik sartzen dena.

Hileta elizkizuna Lesakan (Nafarroa). 1939ko abuztuaren 29tik 1944ko apirilaren 29ra Nafarroako gobernadore militar izan zen José Los Arcos Fernández teniente jeneralari ohore militarrekin egindako hileta da. Bere agintaldian, Mendebaldeko Pirinioetako gotorleku-buru ere izan zen. Lesakako hilerrian, hilobi-mausoleo bat dago, gurutze handi batez inguratua, sinbologia militarrarekin eta "JAINKOA eta ABERRIA" hitzekin.

Landazelaitik ateratako argazkia. Erreka Ondoan 1, Zahar Egoitza, Don Diego etxea, Fabrika... ikusten dira. 1972-73

Landazelaitatik ateratako herriaren argazkia. Lehenengo planoan zelaia, ondoren Landabasoro etxea eta eraiki berria den "Erreka ondoan bat" etxea. Atzean altzairu fabrika ere ikusten da.

En el libro "Ikerta Zentroaren Koadernoak Bidasoa" (1999), se recoge los siguientes nombres:

"Borgerena" (1569) ; "Borjenea" (1678);  "Boryienea" (1798);  "Boyenea" (1859)

Martin Sarobe Pueyo lesakarrak 2009an 102 argazki Udalari eman zizkion (A3-an baino handiagoko tamaina)

Bi argazki ditu lehenengoan Bordienea etxearen aurrekaldea, Goikoerretxinea eta Morrontxenea etxearen zatiak ikusi daitezke. Baita bidegurutzean dagoen iturria ere.

Bigarrenean Morrontxenea eta Bordienea etxeen artean igarotzen den Onin erreka

Martin Sarobe Pueyo lesakarrak 2009an 102 argazki Udalari eman zizkion (A3-an baino handiagoko tamaina).

Onin errekaren bertze aldetik ateratako argazkia da.

Lurriztienea eta Iturrikoetxea etxeak ikusten dira atzekaldean

Martin Sarobe Pueyo lesakarrak 2009an 102 argazki Udalari eman zizkion (A3-an baino handiagoko tamaina)

Atzekaldean honako etxeen fatxadak ikusten dira: Iturrikoetxea, Lurriztienea, Millenea eta Gillemonea

Martin Sarobe Pueyo lesakarrak 2009an 102 argazki Udalari eman zizkion (A3-an baino handiagoko tamaina)

Onin Erreka eta bere harrizko bi zubi ikusten dira, Beheko Plaza eta Eskol-Ttiki etxearen arteko zatian. Lurriztinea, Millenea eta Gillemonearen aitzineko fatxadak ere ikusten dira.

Eliza eta Albistur kaleko etxeak Itturrunzubiko parajetik ikusita. Gaur egun paraje horretan etxebizitza berriak daude eraikita

Postalak aurrekaldean honako testua du idatzita: "Lesaca - Vista desde Iturnuzugui"

Javier Otxoteko Onin ibaiko petrilean. Atzekaldean Kattu ostatua.

Onin errekako zubietako baten ondoan eserita dago taldea.